);">
Instalacje fotowoltaiczne zyskują coraz większą popularność. Oponenci podważają sens takiej inwestycji, argumentując, że w polskich warunkach klimatycznych nasłonecznienie nie jest w stanie dać takich ilości energii jak w Kalifornii lub regionie śródziemnomorskim. Nie jest to argumentacja w pełni słuszna, gdyż w nadmiernie nagrzewających się panelach spada sprawność ze względu na rosnącą wraz z temperaturą opornością elektryczną. Panele fotowoltaiczne od lat zdają egzamin u naszych zachodnich sąsiadów, więc dlaczego nie miałyby skutecznie działać w Polsce? Stosunkowo wysokie koszty, które trzeba ponieść na zamontowanie instalacji, zmuszają wielu inwestorów do poszukiwania oszczędności.
Ceny instalacji fotowoltaicznych u różnych producentów i firm zajmujących się dystrybucją i montażem są na zbliżonym poziomie ze względu na podobną technologię i koszty produkcji. Wyjątkowo niska cena może sugerować, że panele fotowoltaiczne zostały wykonane z gorszych materiałów lub w sposób niegwarantujący ich wysokiej jakości (np. składanie paneli z komponentów sprowadzonych z Chin). Na rynku można spotkać ogniwa w trzech klasach jakości. Klasa A to ogniwa najwyższej jakości pozbawione wad. W klasie B sprzedawane są ogniwa z nielicznymi i niewielkimi skazami, często trudnymi do zauważenia. Najniższą jakość reprezentuje klasa C obejmująca ogniwa z licznymi i widocznymi uszkodzeniami. Montaż instalacji fotowoltaicznej to inwestycja, która ma służyć przez wiele lat i zwraca się po upływie kilku lat. Nie warto ryzykować zakupu produktu, który nie zapewni odpowiedniej wydajności i zniweczy ekonomiczne korzyści z całej inwestycji.
Panele fotowoltaiczne przechodzą szereg testów jakościowych i wytrzymałościowych przeprowadzanych laboratoryjnie i potwierdzanych przez uprawnione jednostki certyfikujące. Ważnym miernikiem jakości paneli jest ich gwarantowana sprawność, która spada wraz z upływem lat. Producenci paneli najwyższej jakości gwarantują, że po 25 latach użytkowania ich sprawność będzie na poziomie około 85% sprawności wyjściowej. Spadek sprawności paneli gorszej jakości będzie następował dużo szybciej. Spośród testów odpornościowych istotną rolę odgrywa badanie odporności na efekt PID ( z j. ang. Potential Induced Degradation), czyli degradację indukowanym napięciem. Zjawisko to polega na tym, że prąd wytwarzany w ogniwach przedostaje się do uziemionej ramy i spływa, powodując duże straty. Efekt PID przyczynia się również do szybszego zużycia ogniw fotowoltaicznych. Odporność na efekt PID bada się, poddając panele działaniu wysokiego napięcia (ok. 1000 V) przy ekstremalnych warunkach temperatury i wilgotności powietrza. Ogniwa poddawane są również testom odporności pomiędzy warstwami pod wpływem gwałtownych zmian temperatury. Podczas testów ogniwa przechodzą wielokrotnie cykle zamarzania do -40ºC i nagrzewania do +85ºC przy dużym natężeniu przepływającego prądu. Panele zgodne z IEC 61215 po 200 cyklach tracą mniej niż 5% mocy. Certyfikat IEC 61215 przewiduje również odporność paneli na połączone działanie wysokich temperatur (+85ºC) i dużej wilgotności względnej (85%). Najlepsze panele wytrzymują w tych warunkach ponad 1000 godzin, nie tracąc więcej niż 2% swojej mocy. Panele poddawane są także testom odporności na powstawanie mikropęknięć pod wpływem trudnych warunków atmosferycznych (gwałtowne zmiany temperatury i duża wilgotność powietrza) w połączeniu z działaniem sił nacisku wywierającym na panele ciśnienie 1000 Pa. Również w tym teście najlepsze panele nie tracą więcej niż 2% swojej mocy.
Przeciętnie każdy rok powoduje spadek sprawności ogniw fotowoltaicznych o około 0,5-0,7% (w pierwszym roku nawet 2-3%). W związku z tym producenci paneli, poza gwarancją na bezawaryjne działanie przez np. 10 lub 15 lat, gwarantują również sprawność paneli po 25 latach eksploatacji, która w panelach wysokiej jakości powinna być na poziomie ok. 80-85%. W przypadku skorzystania z oferty firmy o niesprawdzonej reputacji może się okazać, że firma przetrwała zaledwie kilka lat i jej gwarancje są całkowicie bezwartościowe. Lepiej skorzystać z produktów i usług firm, które zyskały renomę i cieszą się uznaniem klientów, o czym mogą świadczyć liczne pozytywne komentarze na forach internetowych. Wielu dystrybutorów instalacji fotowoltaicznych reklamuje je jako produkt, który uzyskał wysoką ocenę w rankingu Tier 1. Ranking Tier 1 opracowany przez Bloomberg New Energy Finance Corporation nie ocenia jakości paneli fotowoltaicznych tylko stabilność finansową ich producentów. Jest to jednak gwarancją rzetelności firmy i tego, że producent nagle nie zniknie z rynku. Dobrej jakości panele mogą bezawaryjnie działać jeszcze wiele lat po upływie gwarancji. Jedne z najstarszych nadal działających paneli słonecznych od ponad pół wieku pracują w trudnych warunkach kosmicznych na satelitach krążących na orbicie okołoziemskiej.
Panele powinna charakteryzować jednolita struktura. Każda nieciągłość powoduje wyłączenie z pracy części panelu i przeciążeniem pozostałej części. Mogą tam powstawać tzw. hot spoty, czyli miejsca o znacznie podwyższonej temperaturze. W skrajnych przypadkach może to grozić samozapłonem instalacji i stworzyć zagrożenie pożarowe całego budynku. Często wadą tanich paneli fotowoltaicznych są uszkodzone lub połamane ogniwa. Uszkodzenia te powstają podczas nieodpowiedniego procesu ich produkcji lub montażu, na przykład podczas ich ręcznego lutowania. Połamane ogniwa nie nadają się do użytku. Bardzo często spotykaną wadą są zarysowania powierzchniowej szklanej powierzchni panelu fotowoltaicznego. Nie są to jedynie defekty obniżające estetykę, które można zlekceważyć, bo na dachu i tak nikt tego nie zobaczy. Widoczne rysy obniżają sprawność paneli oraz mogą skutkować odwarstwianiem się powłoki antyrefleksyjnej, a nawet pęknięciem panelu. O złej jakości paneli świadczą przebarwienia na jego powierzchni. Może to być spowodowane uszkodzeniem laminacji z folii EVA pod wpływem promieniowania UV słońca. Folia może ulec odwarstwieniu, a same przebarwienia powodują zacienienie ogniw i obniżają ich wydajność. Niewłaściwe i niestaranne warunki produkcji paneli mogą prowadzić do zanieczyszczeń paneli opiłkami metali lub drobinkami kurzu. One również zacieniają instalację i osłabiają efektywność jej pracy, a zanieczyszczenia wewnątrz paneli zwiększają ryzyko jego zapalenia się. Nie powinno się również oszczędzać na przewodach i złączach oraz na dobrej jakości inwerterze, od którego pracy w duzym stopniu zależy skuteczność przetwarzania prądu stałego DC na prąd przemienny AC stosowany w domowej instalacji elektrycznej oraz w sieci elektroenergetycznej, z którą współpracuje domowa instalacja fotowoltaiczna.
Po sprawdzeniu wiarygodności i rzetelności firmy warto przyjrzeć się uważnie panelom. Trwałość i odporność na niekorzystne warunki atmosferyczne gwarantuje zamontowanie paneli na wystarczająco dużej liczbie punktów podparcia. Niestabilnie zamontowane panele mogą być narażone na uszkodzenia mechaniczne. Szyba na panelach powinna być zrobiona ze szkła hartowanego, by nie pękała pod wpływem uderzeń gałęzi lub gradzin podczas burzy. Wyrównana powierzchnia, równe rozmieszczenie płytek krzemu oraz brak nieszczelności, odkształceń i zanieczyszczeń świadczą o precyzji wykonania i wysokiej jakości produktu, który powinien zapewniać dobrą sprawność całej instalacji. Dobrej jakości panel powinien posiadać certyfikat jakości wydany przez uprawnioną do tego jednostkę. Należy uważnie przestudiować opis parametrów technicznych paneli. Podana moc uzyskana w standaryzowanych warunkach testowych (STC) dotyczy warunków laboratoryjnych, które w praktyce warunki takie nie występują. Bardziej miarodajnym parametrem jest moc w normalnych warunkach eksploatacji (NOC). Jednym z ważnych wskaźników jest temperaturowy wskaźnik mocy, określający procentowy spadek mocy spowodowany wzrostem rezystancji (oporności elektrycznej) przy wzroście temperatury. Im jest on bliższy zeru, tym lepiej. Określona przez producenta efektywność oznacza, ile procent energii słonecznej docierającej do powierzchni ogniw fotowoltaicznych jest zamieniana w energię elektryczną. Najwyższą efektywność sięgającą 20-22% mają kwarcowe ogniwa monokrystaliczne. Efektywność pojedynczego ogniwa jest nieco wyższa niż efektywność całego panelu. Dla paneli lokalizowanych w szczególnych warunkach mogą być istotne informacje o odporności na działanie amoniaku (dla paneli zlokalizowanych w pobliżu obiektów hodowli zwierząt lub oczyszczalni ścieków) albo mgły solnej (warunki nadmorskie).
W art. 29 ust. 2 pkt. 16 znowelizowanej niedawno ustawy Prawo budowlane (Dz.U. 2020 poz. 471) wprowadzono obowiązek uzgodnienia projektu instalacji mikrofotowoltaicznej o mocy znamionowej powyżej 6,5 kW z rzeczoznawcą do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych pod względem zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej. Dotychczasowe przepisy takich uzgodnień nie wymagały. W przypadku domów jednorodzinnych najczęściej instalowane są urządzenia o mniejszej mocy. Schemat instalacji fotowoltaicznej jest natomiast niezbędny do przedstawienia operatorowi sieci dystrybucyjnej energii elektrycznej w przypadku, gdy chcemy podłączyć własną instalację fotowoltaiczną do sieci elektroenergetycznej, sprzedawać nadwyżki wyprodukowanej energii i pobierać ją w czasie niedoboru na preferencyjnych warunkach. Można samodzielnie kupić panele fotowoltaiczne i zlecić ich montaż wyspecjalizowanej firmie. Gdy nie znamy się na instalacjach fotowoltaicznych, lepiej jest wybrać rozwiązanie droższe, ale pewniejsze i powierzyć sprawdzonej na rynku firmie wykonanie projektu instalacji fotowoltaicznej odpowiadającej potrzebom gospodarstwa domowego, zakup paneli oraz ich odpowiedni montaż. Wyspecjalizowane firmy dysponują narzędziami, dzięki którym optymalnie dopasują panele fotowoltaiczne i inwerter oraz zainstalują je tak, żeby uzyskiwały najwyższą możliwą sprawność. Niektóre firmy oferują również formalną stronę przygotowania inwestycji, czyli zgłoszenie instalacji fotowoltaicznej u operatora sieci dystrybucji prądu w celu zainstalowanie dwukierunkowego licznika energii oraz złożenie wniosku o dofinansowanie z dostępnych w danym regionie źródeł.
Zamiast szukać oszczędności w kupowaniu tanich i niepewnych elementów instalacji fotowoltaicznej i zatrudnianiu nierzetelnych fachowców do jej montażu lepiej postarać się o finansowe wsparcie inwestycji z funkcjonujących źródeł dofinansowania ze strony rządu lub jednostek samorządu lokalnego. W walce czyste powietrze i wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w bilansie energetycznym kraju uruchomione zostały programu umożliwiające zwrot części kosztów kwalifikowanych lub uzyskanie dofinansowania inwestycji w instalacje fotowoltaiczne. Program Czyste Powietrze przewiduje dofinansowanie w wysokości do 37 tys. zł na wymianę nieefektywnych kotłów na paliwa stałe na zakup i montaż pompy ciepła typu powietrze-woda lub gruntowej pompy ciepła, a także instalacji fotowoltaicznej. Wydatki na termomodernizację istniejącego budynku, w tym działania obejmującej zakup i montaż instalacji fotowoltaicznej można odliczyć od dochodów w rocznym zeznaniu podatkowym PIT, począwszy od 2019 r. Wysokość odliczenia może wynieść maksymalnie 53 tys. zł i może być rozliczana w ciągu sześciu kolejnych lat. W sytuacji wspólnej własności małżonków ulga ta przysługuje każdemu z nich. W rejonach zagrożonych smogiem lokalne samorządy wspierają działania proekologiczne. W Krakowie można w ten sposób uzyskać dofinansowanie instalacji fotowoltaicznej w wysokości 10 tys. zł.